Logotyp Kościoła
Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Wojcieszowie
Cytat na dziś: "Niech mówią o chwale Twojego królestwa i niech głoszą Twoją potęgę."

 Siedem sakramentów świętych

I. Chrzest (łac. baptismum)

 

INSTRUKCJA O PRZYGOTOWANIU RODZICÓW I CHRZESTNYCH DO CHRZTU

DZIECKA

Chrzest dziecka jest poważnym obowiązkiem. Problemy, które stoją w związku z nim przed pasterzami muszą być rozwiązywane tylko przez wierne odwołanie się do nauki i stałej praktyki Kościoła.

Działalność duszpasterska obejmująca chrzest dzieci powinna kierować się dwoma zasadami, z których druga podporządkowana jest pierwszej:

1. Chrzest - konieczny do zbawienia- jest znakiem i narzędziem uprzedzającej miłości Boga, wyzwalającym od grzechu pierworodnego i dającym udział w życiu Bożym; z zasady nie powinno się dzieciom odmawiać daru tych dóbr.

2. Muszą być złożone zapewnienia, ze ten dar, przez autentyczne wychowanie w zakresie wiary i życia chrześcijańskiego, będzie wzrastał w taki sposób, by sakrament osiągnął całą swoją " prawdę". Takie zapewnienia są na ogół składane przez rodziców lub bliskich, chociaż mogą być uzupełnione w różny sposób w ramach wspólnoty chrześcijańskiej. Jeśli zapewnienia nie są szczere, można odłożyć sakrament. Jeśli brak takiego zapewnienia lub wprost się je odrzuca, chrztu należy odmówić.

WSKAZANIA SZCZEGÓŁOWE

Należy dopuszczać do chrztu wszystkie dzieci zgłoszone przez rodziców lub prawnych opiekunów, jeśli osoby te są wierzące i zobowiążą się, że dzieci będą wychowywane w wierze, w której zostaną ochrzczone.

Wychowanie w wierze oznacza: doprowadzenie dziecka do świadomej przyjaźni z Chrystusem, a to dokonuje się przez przekazanie dziecku podstawowych prawd wiary i zasad moralności głoszonych przez Kościół katolicki, a przede wszystkim nauczenia dziecka modlitwy, włączenia go w życie wspólnoty katolickiej ( Msza św. niedzielna),m posyłanie na naukę religii, doprowadzenie do pełnego udziału w Eucharystii i do przyjęcia sakramentu bierzmowania oraz wprowadzenie w dojrzałe i odpowiedzialne życie chrześcijanina.

W związku z możliwością zaistnienia różnych sytuacji duszpasterskich ustala się:

1. Nie udzielać sakramentu chrztu  św. małym dzieciom bez faktycznej wiedzy rodziców(opiekunów) lub wbrew ich woli.

2. Jeśli rodzice dziecka poprzestają na małżeństwie cywilnym, duszpasterz powinien starać się o doprowadzenie ich do zawarcia małżeństwa sakramentalnego przed chrztem dziecka. W przypadku wyraźnej odmowy należy żądać na piśmie oświadczenia od rodziców dziecka oraz chrzestnych, że zobowiązują się wychować dziecko w wierze katolickiej. Również w przypadku, gdy rodzice żyją bez ślubu kościelnego z powodu przeszkód kanonicznych, należy żądać takiego oświadczenia.

3.Jeśli jedno z rodziców dziecka jest wierzące, a drugie nie, dziecku należy udzielić chrztu.

4. W zetknięciu się z trudnymi lub zawikłanymi problemami z zakresu chrztu, duszpasterz, w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem za owoce łaski tego sakramentu, powinien w poszczególne przypadki dokładnie wnikać, rozpatrzyć je, a następnie podjęć odpowiednią decyzję lub w razie potrzeby zwrócić się do biskupa diecezjalnego.

 

1. ZGŁOSZENIE DZIECKA DO CHRZTU

W wyborze terminu chrztu należy kierować się w pierwszym rzędzie względami na zbawienie dziecka, by nie zostało pozbawione dobrodziejstw tego sakramentu; następnie należy wziąć pod uwagę zdrowie matki, aby mogła, jeśli to możliwe, osobiście brać udział. Jak najwcześniej, o ile to możliwe, jeszcze przed narodzeniem dziecka rodzice, powinni powiadomić proboszcza o przyszłym chrzcie, aby było można odpowiednio przygotować udzielenie sakramentu. Udzielenie sakramentu powinno nastąpić w pierwszych tygodniach po narodzeniu dziecka. Jeśli brak jakiejkolwiek  uzasadnionej nadziei, że dziecko będzie wychowane po katolicku, chrzest należy odłożyć zgodnie z postanowieniami prawa partykularnego, powiadamiając rodziców o przyczynie. Proboszcz decyduje, uwzględniając zarządzenia Konferencji Episkopatu Polski, kiedy mają być ochrzczone te dzieci, gdy nie ma warunków wyżej wymienionych. Duszpasterze powinni zachęcać wiernych, by swoim dzieciom nadawali imiona Świętych lub Błogosławionych Kościoła katolickiego. Zaleca się aby, chrztu udzielać w Wigilię Paschalną lub w Niedzielę. W każdą bowiem niedzielę Kościół wspomina Zmartwychwstanie Jezusa. Należy udzielać chrztu podczas Mszy św., aby jeszcze jaśniej ukazać związek chrztu i Eucharystii. Aby jaśniej było widać, że chrzest jest sakramentem wiary Kościoła oraz sakramentem włączenia do ludu Bożego, należy go udzielać w kościele parafialnym.

 

2. RODZICE CHRZESTNI.

Dla każdego dziecka należy wybrać dwoje chrzestnych: ojca i matkę. Wybór chrzestnych należy do rodziców dziecka, natomiast proboszcz sprawdza, czy przedstawieni kandydaci spełniają warunki określone przez Kościół i gdy się okaże się, że tak, zatwierdza wybór rodziców. Przymioty wymagane przez Kościół do pełnienia funkcji rodziców chrzestnych:

  •  ukończone lat 16,
  • przyjęte sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego ( chrzest, Eucharystia i pokuta, bierzmowanie),
  • katolicy, wyznający swą wiarę zgodnie z nauką Kościoła.

Nie wolno dopuszczać do pełnienia tej funkcji osób żyjących w niesakramentalnym związku małżeńskim oraz młodzieży nieuczęszczającej na katechizację ( żądać odpowiednich zaświadczeń). Ochrzczony, należący do niekatolickiej wspólnoty katolickiej może być dopuszczony tylko razem z chrzestnym katolikiem i to jedynie jako świadek chrztu.

Duszpasterze niech doradzają rodzicom, aby wybierali chrzestnych wśród bliższej rodziny i sąsiadów. Należy przeciwstawiać się zdarzającym się zwyczajom zapraszania na rodziców chrzestnych ludzi przygodnych, dobrze sytuowanych, którzy, jak można przypuszczać, nie będą się interesowali wychowaniem religijnym chrześniaka.

Proboszcz powinien żądać od rodziców chrzestnych, których nie zna, odpowiedniego świadectwa kwalifikacyjnego z parafii, w której mieszkają.

 

3. PRZYGOTOWANIE RODZICÓW I CHRZESTNYCH DO CHRZTU DZIECKA

Chrzest dziecka stanowi okazję dla rodziców i chrzestnych do ponownego odkrycia chrztu jako fundamentu chrześcijańskiego życia, zgodnie ze słowami Apostoła" Wy wszyscy, którzy zostaliście ochrzczeni w Chrystusie, przyoblekliście się w Chrystusa" ( Ga 3,27).

Sakrament ten winien prowadzić rodziców i chrzestnych oraz krewnych dziecka do odnowienia więzi ze wspólnotą Kościoła. Katechizm Kościoła Katolickiego  przypomina : Chrzest stanowi podstawę wspólnoty między wszystkimi chrześcijanami, również z tymi, którzy nie są jeszcze w pełnej komunii z Kościołem katolickim". KKK 1271. Dotyczy to rodziców, których udział w życiu Kościoła słabnie.

 

 II. Bierzmowanie (confirmatio)

 

Wskazania Konferencji Episkopatu Polski dotyczące przygotowania do przyjęcia

sakramentu bierzmowania

Wstęp

 

1. Niniejszy dokument zawiera podstawowe wskazania dotyczące przygotowania młodzieży do przyjęcia sakramentu bierzmowania, przy zachowaniu praw biskupów diecezjalnych. Określa on minimalny zakres formacji, która powinna być prowadzona w każdej parafii. Dokument ma na celu także określenie zakresu bezpośredniego przygotowania do przyjęcia sakramentu bierzmowania.

 

I. Wprowadzenie teologiczne

2. Sakrament bierzmowania jest jednym z sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego. Z tego powodu przygotowanie do bierzmowania powinno uwzględniać jedność z sakramentami chrztu i Eucharystii (OB 1; KKK 1285). Sakrament bierzmowania jest bowiem koniecznym dopełnieniem sakramentu chrztu (LG 11; OB 2, KKK 1285). Każdy ochrzczony może i powinien przyjąć ten sakrament, gdyż bez niego wtajemniczenie chrześcijańskie pozostaje niedopełnione (por. KKK 1306).

3. Sakrament bierzmowania udziela przyjmującemu daru samego Ducha Świętego, głębiej zakorzenia go w Bożym synostwie, ściślej jednoczy z Chrystusem, udoskonala jego więź z Kościołem, udziela mu specjalnej mocy Ducha Świętego do szerzenia wiary, jej obrony słowem i czynem, a także do mężnego wyznawania imienia Chrystusa oraz do tego, by nigdy nie wstydził się Krzyża (por. KKK 1285; 1303). Bierzmowanie wyciska w duszy niezniszczalny znak, „znamię”, pieczęć Ducha Świętego, która jest symbolem całkowitej przynależności do Chrystusa i trwałego oddania się na Jego służbę (por. KKK 1304).

 

II. Wprowadzenie pastoralne

4. Przygotowanie do sakramentu bierzmowania ma na celu doprowadzenie kandydata do „głębszego zjednoczenia z Chrystusem, do większej zażyłości z Duchem Świętym, Jego działaniami, darami, natchnieniami, aby […] lepiej podjąć apostolską odpowiedzialność” (KKK 1309). Jego celem jest także wychowanie do „przynależności do Kościoła Jezusa Chrystusa, zarówno do Kościoła powszechnego, jak i wspólnoty parafialnej” (KKK 1309).

5. Przygotowanie do bierzmowania składa się z trzech etapów: przygotowania dalszego, bliższego i bezpośredniego.

a)    Przygotowanie dalsze dokonuje się od wczesnego dzieciństwa w rodzinie, następnie poprzez udział w lekcjach religii (katechezie) w szkole a także w katechezie parafialnej przygotowującej do sakramentów pokuty i pojednania oraz Eucharystii.

b)    Ważnym etapem przygotowania bliższego jest udział w nauczaniu religii (katechezie szkolnej) oraz w katechezie parafialnej. Kandydat do bierzmowania powinien zatem regularnie uczęszczać na lekcje religii w szkole lub w innym środowisku, w którym pobiera naukę, a także uczestniczyć w życiu Kościoła przez udział niedzielnej i świątecznej Mszy św. oraz w nabożeństwach. Duszpasterz odpowiedzialny za przygotowanie bezpośrednie powinien mieć przekonanie, że każdy kandydat spełnia te warunki. W sytuacjach wątpliwych należy uzyskać stosowną opinię od nauczyciela religii.

c)    Przygotowanie bezpośrednie dokonuje się w dalszym ciągu poprzez udział w katechezie szkolnej i parafialnej poprzedzającej przyjęcie bierzmowania. Ten ostatni etap przygotowania bliższego powinien mieć jednak przede wszystkim charakter duchowy i polegać na udziale kandydata w systematycznych spotkaniach formacyjnych w parafii, celebracjach liturgicznych, a także rekolekcjach lub dniach skupienia. Optymalnym czasem trwania przygotowania bliższego i bezpośredniego do bierzmowania są trzy lata (VI-VII-VIII klasa).

d)    Przyjęcie sakramentu bierzmowania dokonuje się najwcześniej na zakończenie klasy VIII, jako ważne dopełnienie edukacji na etapie szkoły podstawowej.

6. Kandydat powinien przystąpić do sakramentu bierzmowania w stanie łaski uświęcającej, czyli przyjąć sakrament pokuty i pojednania (por. KKK 1310).

 

III. Wskazania organizacyjne

7. Ze względów duszpasterskich do bierzmowania powinna przystępować młodzież, która odznacza się dojrzałością intelektualną, emocjonalną i religijną adekwatnie do swojego wieku oraz możliwości. W przygotowaniu do tego sakramentu trzeba koniecznie uwzględnić możliwości osób o specjalnych potrzebach edukacyjnych (np. z niepełnosprawnością intelektualną).

8. Osoby dorosłe powinny odbywać formację w odrębnych grupach, np. dekanalnych lub diecezjalnych, w sposób dostosowany do zwyczajów lokalnych. Nie można udzielać bierzmowania dorosłym bez należytego przygotowania.

9. Uprzywilejowanym miejscem przygotowania bliższego i bezpośredniego do sakramentu bierzmowania jest parafia zamieszkania, a nie parafia, na terenie której znajduje się szkoła. Na tym etapie rozwoju religijnego chodzi bowiem o włączenie kandydata w życie jego parafii (Podstawa Programowa Katechezy, s. 68). Z tego względu należy dołożyć wszelkich starań, by cała wspólnota parafialna uczestniczyła w przygotowaniu kandydata, głównie poprzez modlitewne towarzyszenie młodzieży i świadectwo wiary.

10. Minimalną liczbę spotkań i celebracji, jakie powinny odbywać się podczas katechezy parafialnej, stanowiącej przygotowanie bezpośrednie do sakramentu bierzmowania, określa się na 30, z czego 5 stanowią celebracje liturgiczne. Każdy z etapów formacji powinien zaowocować podjęciem konkretnego zadania apostolskiego.

11. W ciągu całego cyklu przygotowań powinno się odbyć przynajmniej 5 spotkań z rodzicami kandydatów do bierzmowania.

12. Kandydaci do bierzmowania powinni odbywać spotkania w małych grupach formacyjnych. Maksymalna liczba uczestników nie powinna przekraczać 12 osób.

13. Istotnym elementem spotkań formacyjnych w parafii są celebracje liturgiczne. Powinny one obejmować wszystkich przygotowujących się do przyjęcia sakramentu bierzmowania w parafii, celem doświadczenia wspólnoty wiary i modlitwy.

14. Spotkania w grupach mogą prowadzić kapłani, osoby konsekrowane, katecheci świeccy lub animatorzy z ruchów i stowarzyszeń. Należy zadbać o ich odpowiednie przygotowanie.

15. Miejscem spotkań formacyjnych o charakterze inicjacyjnym i mistagogicznym powinny być pomieszczenia parafialne (por. Program Nauczania Religii, s. 137), a jeśli zachodzi taka potrzeba, spotkania mogą odbywać się również w domach (rodzinach). Celebracje liturgiczne powinny się jednak zawsze odbywać w kościele lub kaplicy.

16. Dla wyraźniejszego zaznaczenia ścisłego związku bierzmowania z sakramentem chrztu świętego należy zachęcać kandydatów, aby zachowali imię chrzcielne. Zmiana byłaby uzasadniona, gdyby imię chrzcielne nie było związane z patronem chrześcijańskim lub przemawiały za tym określone racje duszpasterskie. W takim przypadku kandydat może wybrać imię świętego, który będzie dla niego wzorem życia chrześcijańskiego. Kryterium wyboru imienia nie powinno być związane z jego atrakcyjnością, ale pięknem życia tego, kogo wybiera się za patrona. Przystępujący do sakramentu bierzmowania pozostawiając imię chrzcielne lub przyjmując nowe, powinni zapoznać się z życiorysem swojego patrona, uświadamiając sobie przymioty, które chcieliby naśladować w życiu.

17. W celu wyraźnego zaznaczenia jedności sakramentów chrztu i bierzmowania świadkami bierzmowania powinni być rodzice chrzestni, o ile w dalszym ciągu są wierzącymi i praktykującymi katolikami (KKK 1309). Tam gdzie nie jest to możliwe świadkiem może być osoba, która już przyjęła wszystkie sakramenty inicjacji chrześcijańskiej, ukończyła 16. rok życia oraz jest wierzącym i praktykującym katolikiem.

18. Można zachować zwyczaj, że świadkiem bierzmowania jest osoba tej samej płci co kandydat. Jeśli świadek bierzmowania nie jest znany proboszczowi powinien przedstawić stosowne zaświadczenie z parafii swojego zamieszkania, stwierdzające brak przeszkód do pełnienia tej funkcji. Świadkami nie mogą być naturalni rodzice bierzmowanego (Por. KPK Kan. 874; 893).

19. Zadanie świadka bierzmowania nie ogranicza się do uczestnictwa i wypełnienia roli w liturgii bierzmowania, ale ma on przygotować kandydata do przyjęcia bierzmowania, a po przyjęciu tego sakramentu pomóc bierzmowanemu w wiernym wypełnianiu przyrzeczeń chrzcielnych, zgodnie z natchnieniami Ducha Świętego (por. OB 5). Dlatego kandydaci powinni wybierać świadka na samym początku przygotowania do bierzmowania. Konieczne jest też podjęcie formacji świadków, która odpowiadałaby ich możliwościom oraz lokalnym uwarunkowaniom.

20. Fakt przyjęcia sakramentu bierzmowania należy odnotować w księdze ochrzczonych. Jeśli kandydat nie jest bierzmowany we własnej parafii, informację o przyjętym bierzmowaniu należy przesłać do parafii, w której przyjął chrzest. Dodatkowo należy sporządzić specjalną księgę z danymi bierzmowanych w parafii, w której został udzielony ten sakrament.

 

IV. Wskazania dotyczące treści

21. Bezpośrednie przygotowanie do sakramentu bierzmowania powinno obejmować następujące grupy zagadnień:

–      kerygmat chrześcijański,

–      sakrament chrztu wprowadzeniem we wspólnotę Kościoła,

–      mistagogia sakramentu pokuty i pojednania,

–      mistagogia sakramentu Eucharystii,

–      mistagogia sakramentu bierzmowania.

22. Kerygmat chrześcijański powinien polegać na głoszeniu prawdy o Bożej miłości do człowieka wyrażonej najpełniej w Jezusie Chrystusie. Każdy kandydat do bierzmowania powinien usłyszeć prawdę, że Bóg go kocha i ma dla niego plan na życie. Celem tego etapu formacji jest wzbudzenie lub pogłębienie wiary (por. OCHWD 9).

23. Wprowadzenie we wspólnotę Kościoła, szczególnie przez podkreślenie sakramentu chrztu świętego, powinno zmierzać do ukazania Kościoła jako wspólnoty założonej przez Chrystusa, jego konieczności do zbawienia, a także przymiotów i funkcji. Należy podkreślić znaczenie parafii dla każdego katolika i promować aktywny udział w jej życiu.

24. Mistagogia sakramentów pokuty i pojednania, Eucharystii oraz bierzmowania powinna polegać na wprowadzaniu w misterium Chrystusa, prowadzeniu do nawrócenia przez świadome uczestnictwo w liturgii i powiązaniu go z życiem codziennym. Ten etap formacji ma wprowadzać w liturgię stopniowo i wieloaspektowo.

25. Wymiar mistagogiczny powinien zostać zrealizowany na trzech płaszczyznach: celebratywnej, misteryjnej i egzystencjalnej. Na pierwszej z nich powinny być omówione obrzędy liturgiczne: czynności, gesty, postawy, znaki i teksty formuł. Na płaszczyźnie misteryjnej powinno być omawiane znaczenie teologiczne sakramentów inicjacji chrześcijańskiej oraz poszczególnych obrzędów. Płaszczyzna egzystencjalna powinna ukazywać konkretne przełożenie udziału w liturgii na życie chrześcijańskie.

26. Spotkania z rodzicami powinny być organizowane po każdym z etapów formacji kandydatów i powinny podejmować następujące zagadnienia:

–      odpowiedzialność za własną wiarę i przekaz wartości religijnych swoim dzieciom,

–      odpowiedzialność za Kościół i wspólnotę parafialną,

–      konieczność nieustannego nawracania się i przebaczania w rodzinie,

–      przeżywanie niedzieli i uroczystości religijnych w kościele i rodzinie katolickiej,

–      przygotowanie rodziny do właściwego przeżycia uroczystości bierzmowania i podjęcie działań apostolskich przez jej członków.

V. Wskazania metodyczne

27. Głoszenie prawd wiary powinno być połączone z osobistym świadectwem głoszącego, a także z ukazywaniem przykładów współczesnych świadków. Ważnym, choć trudnym terminom teologicznym, wyrażającym prawdy wiary, należy poświęcić więcej uwagi, aby stały się bardziej zrozumiałe dla młodzieży.

28. Spotkania podczas katechezy parafialnej powinny z zasady mieć inny charakter niż zajęcia prowadzone w szkole. Nie mogą koncentrować się wyłącznie na przekazie wiedzy. W katechezie parafialnej dominujące powinny być formy i metody biblijne oraz liturgiczne, takie jak: lectio divina, krąg biblijny, opowiadanie biblijne, medytacja, bibliodrama, celebracje liturgiczne, kontemplacje modlitewne, adoracje eucharystyczne itp. Podczas spotkań w małych grupach należy wykorzystać metody aktywizujące, które pobudzają aktywność i zaangażowanie uczestników (dyskusyjne, dramowe, plastyczne itp.), a jednocześnie umożliwiają prowadzenie do identyfikacji z przyjmowanymi rozwiązaniami i postawami.

29. Spośród 30 spotkań formacyjnych przewidzianych jako minimalny wymiar przygotowania bezpośredniego do bierzmowania 5 z nich powinny stanowić celebracje liturgiczne, będące odpowiedzią na usłyszane orędzie. W celu jego głębszego odczytania podczas celebracji młodzież powinna przyjąć odpowiedni znak, np. Ewangelię, krzyż, obraz, katechizm dla młodych, modlitewnik itp., jako pogłębienie przeżyciowego wymiaru celebracji.

30. Ewangelizacyjna część formacji, polegająca na głoszeniu kerygmatu, powinna zakończyć się celebracją, podczas której kandydaci wybiorą Chrystusa na swojego Pana i Zbawiciela. Część poświęcona wspólnocie Kościoła powinna być zwieńczona celebracją, podczas której młodzież wyzna wiarę Kościoła i zadeklaruje aktywny udział w jego życiu. Podczas celebracji młodzież powinna publicznie wyrazić gotowość przyjęcia bierzmowania i poprosić Kościół o jego udzielenie.

31. Kandydaci do bierzmowania są zobowiązani do udziału we Mszy świętej w każdą niedzielę i święta nakazane oraz do regularnego korzystania z sakramentu pokuty i pojednania, najlepiej w pierwsze piątki miesiąca. Odpowiedzialny za przygotowanie do bierzmowania w parafii musi posiadać moralną pewność, że kandydat jest praktykującym katolikiem.

32. Kandydaci powinni być włączani w aktywne przygotowanie i udział w liturgii poprzez pełnienie funkcji lektora, ministranta, psalmisty, członka zespołu muzycznego itp.

33. Kandydaci do bierzmowania powinni włączać się aktywnie w życie parafii (działalność charytatywna, wolontariat, troska o czystość i wystrój kościoła, pomoc w organizacji wydarzeń o charakterze religijno-kulturalnym itp.). Ma to służyć większej integracji ze wspólnotą wierzących w dalszym życiu chrześcijańskim po przyjęciu sakramentu bierzmowania.

34. Bezpośrednio przed przyjęciem bierzmowania zachęca się do zorganizowania dni skupienia połączonych z sakramentem pokuty i pojednania. Jeśli pozwalają na to lokalne uwarunkowania, warto zorganizować dla kandydatów rekolekcje wyjazdowe.

35. Po przyjęciu bierzmowania warto zorganizować pielgrzymkę do diecezjalnego lub innego sanktuarium jako wyraz wdzięczności za otrzymany sakrament.

36. Pożytecznym zwyczajem jest przekazywanie młodzieży pamiątki związanej z przyjęciem sakramentu bierzmowania.

 

 BIERZMOWANIE OSÓB DOROSŁYCH W DIECEZJI LEGNICKIEJ

    • Przygotowanie do bierzmowania dorosłych, którzy przyjmą sakrament Ducha Świętego w katedrze legnickiej w jednym z wyżej podanych terminów jest prowadzone w parafii kandydata przez księdza proboszcza lub osobę przez niego wyznaczoną (np. wikariusz, katecheta lub katechetka, mężczyzna pełniący posługę lektora, jeśli sam jest do tego wystarczająco przygotowany).

 

    • Zwyczajny czas przygotowania to około jednego roku. W tym czasie kandydat powinien systematycznie uczestniczyć w katechezach i pracować sam z podanym materiałem. Ma to służyć zaznajomieniu się z treścią katechez oraz osobistemu przyswojeniu ich w duchu wiary, a także zdobywaniu doświadczania wspólnoty Kościoła szczególnie w tych przypadkach, gdzie zachodzą w tej materii braki. Gdy zaistnieje konieczność skrócenia tego czasu, decyzję, po rozeznaniu okoliczności, podejmuje ksiądz proboszcz. Naturalnie, czas, w którym odbywają się te katechezy jest uzależniony od stopnia znajomości prawd wiary i życia chrześcijańskiego przez kandydata.

 

  • W czasie prowadzenia katechez w parafii zaleca się następujący materiał:
    • Materiał z Katechizmu
      • Sakrament chrztu
        Źródło:Kompendium Katechizmu Kościoła katolickiego. Nr 251-264. Kielce 2005 s. 93-96
      • Bierzmowanie w ekonomii zbawienia. Znaki i obrzędy bierzmowania
        Źródło: Katechizm Kościoła katolickiego. Nr 1286-1301. Poznań 20122poprawione s. 318-321
      • Skutki bierzmowania
        Źródło: Katechizm Kościoła katolickiego. Nr 1302-1305. Poznań 20122poprawione s. 321-322
      • Życie chrześcijańskie – wspólnota ludzka
        Źródło:Kompendium Katechizmu Kościoła katolickiego. Nr 401-414. Kielce 2005 s. 132-135.
    • Katechezy z nauczania Biskupa legnickiego
      • Kim jest człowiek – Stworzenie na obraz i podobieństwo Boga (II/1A)
      • Kim jest człowiek – Grzech pierworodny (II/1B)
      • Kim jest człowiek – Odkupienie w Jezusie Chrystusie (II/1C)
      • Katechezy e, f, g zawarte też są w publikacji: Bp Zbigniew Kiernikowski. Chrzest w misji i życiu Kościoła. Część I: Boża wizja człowieka. (Materiał dostępny w Wydziale Duszpasterskim).
      • Siedmioraki dar Ducha Świętego
 

Zgłaszanie 

  • Oprócz przygotowania w parafii odbywają się dwa dodatkowe spotkania na szczeblu diecezjalnym w Legnicy. Są one prowadzone przez Biskupa legnickiego i jego delegata w budynku plebani katedralnej (ul. Św. Piotra 2a). Pierwsze na ok. 3 miesiące przed udzieleniem sakramentu bierzmowania, a drugie krótko (2-3 tygodnie) przed terminem bierzmowania. Mają one charakter weryfikujący stan przygotowania kandydatów oraz bezpośrednie wprowadzenie do obrzędu sakramentu.
    Terminy tych spotkań są podane na stronie: http://www.diecezja.legnica.pl/bierzmowanie-doroslych
    Spotkania w Legnicy nie zastępują katechezy przygotowawczej w parafii.

 

  • Ksiądz Proboszcz winien zgłosić kandydata mniej więcej na trzy miesiące przed planowanym terminem bierzmowania. Zatem konsekwentnie:
    • na 6 marca 2017 zgłaszamy kandydatów do 6 grudnia 2016
    • na 19 czerwca 2017 zgłaszamy kandydatów do 10 marca 2017
    • na 11 września 2017 zgłaszamy kandydatów do 9 czerwca 2017
    • na 11 grudnia 2017 zgłaszamy kandydatów do 1 września 2017
    • na kolejny wyznaczony termin w roku 2018 do 30 listopada 2017

 

  • Zgłoszenia kandydatów są przyjmowane w Wydziale Duszpasterskim Legnickiej Kurii Biskupiejw godzinach urzędowania telefonicznie (76 7244111 lub 112) lub osobiście. Prosimy, aby zgłoszeń dokonywał ksiądz proboszcz lub inny ksiądz, odpowiedzialny za przygotowanie kandydatów. Przy zgłoszeniu należy podać:
    • imię i nazwisko kandydata,
    • nazwę parafii zgłaszającej,
    • kontaktowy numer telefonu.

 

  • Na pierwsze spotkanie kandydaci winni przywieźć ze sobą:
    • skierowanie od ks. proboszcza
    • świadectwo chrztu
    • zaświadczenie dla świadka bierzmowania

 

III. Najświętszy Sakrament (eucharistia)

IV. Pokuta (paenitentia)

 

 

INSTRUKCJA O PRZYGOTOWANIU DO INICJACJI W SAKRAMENTY POKUTY I POJEDNANIA ORAZ EUCHARYSTII

 

 

I. WPROWADZENIE

1. Sobór Watykański II w Konstytucji o liturgii świętej przypomina, że „liturgia jest szczytem, do którego zmierza działalność Kościoła, i zarazem jest źródłem, z którego wypływa cała jego moc” (KL 10). Kościół zatem troszczy się bardzo o to, aby chrześcijanie byli kształtowani przez słowo Boże, posilali się przy stole Ciała Pańskiego i składali Bogu dzięki, a ofiarując Niepokalaną Hostię nie tylko przez ręce kapłana, lecz także razem z nim, uczyli się samych siebie składać w ofierze (por. KL 48). Niezwykle więc ważne jest przygotowanie do pierwszego pełnego, świadomego i czynnego udziału w celebracji Eucharystii i sakramencie pokuty i pojednania (por. KL 11).

2. Inicjacja w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii odbywa się zasadniczo w III klasie szkoły podstawowej, czyli na zakończenie I etapu edukacyjnego. Przygotowanie kandydatów dokonuje się w parafii zamieszkania rodziców dziecka lub jego prawnych opiekunów przez uczestnictwo w katechezach oraz celebracjach liturgicznych. Kandydatami przygotowującymi się do tych sakramentów są również osoby niepełnosprawne oraz doświadczone chorobą. Jeśli nie mogą uczestniczyć w katechezie prowadzonej w parafii, wówczas należy zapewnić im indywidualną katechezę. W przygotowaniu tym należy ukazać wewnętrzne powiązania pomiędzy sakramentem chrztu, pokuty i pojednania oraz Eucharystii.

3. Przygotowanie dzieci do inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii jest obowiązkiem rodziców oraz tych, którzy ich zastępują, jak również proboszcza (por. KPK kan. 914). Na prośbę rodziców i za zezwoleniem proboszcza dziecko może być przygotowywane i przystąpić do sakramentów pokuty i pojednania oraz Eucharystii poza parafią zamieszkania.

4. Przygotowanie kandydatów odbywa się w trzech podstawowych środowiskach wychowawczych: w rodzinie, parafii i szkole. Środowiska te powinny nieustannie z sobą współpracować.

 

II. ETAPY PRZYGOTOWANIA

5. Przygotowanie do inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii obejmuje trzy okresy: dalszy, bliższy oraz bezpośredni. Pierwsze dwa lata (dzieci z klas I i II) stanowią dalsze przygotowanie do inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii. Trzeci rok formacji (dzieci klas III) jest to okres bliższy i bezpośredni w przygotowaniu do inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii. Ostatnie tygodnie trzeciego roku formacji to okres bezpośredniego przygotowania.

6. Istnieje możliwość dopuszczenia do inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii dzieci młodszych pod następującymi warunkami: a) prośba rodziców i zapewnienie o pogłębianiu religijnego wychowania dziecka, b) rozpoznanie ze strony proboszcza i katechetów, czy dziecko jest odpowiednio przygotowane oraz czy istnieje właściwa atmosfera religijno-moralna w środowisku, w którym się wychowuje, c) dziecko będące w niebezpieczeństwie śmierci.

7. Przygotowanie dalsze obejmuje: a) udział dzieci w comiesięcznej katechezie w parafii, b) przynajmniej 5 spotkań formacyjnych w ciągu roku dla rodziców. Tematy tych spotkań powinny dotyczyć zagadnień związanych z życiem religijnym i moralnym rodzin oraz ich zaangażowaniem w życie Kościoła, c) udział w celebracjach liturgicznych związanych z przeżywaniem misterium Chrystusa w roku liturgicznym, d) udział dzieci w pielgrzymce do pobliskiego sanktuarium.

8. Zdarzają się przypadki, że dzieci uczęszczające na katechizację przygotowującą do inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii są nieochrzczone. Dlatego duszpasterze już w pierwszych miesiącach katechizacji powinni zażądać od rodziców dzieci świadectwa chrztu św. Dla dzieci nieochrzczonych należy zorganizować dodatkowe przygotowanie do przyjęcia sakramentu chrztu św. (zob. Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych, rozdz. V: Obrzędy wtajemniczenia dzieci, które osiągnęły wiek katechizacyjny).

9. Przygotowanie dalsze kończy się wraz z zakończeniem drugiego roku edukacji szkolnej. Proboszcz po zasięgnięciu opinii katechetów i po rozmowie z rodzicami podejmuje decyzję o dopuszczeniu dziecka do przygotowania bliższego do inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii na podstawie: a) prośby rodziców o przygotowanie dziecka do inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii, b) uczestnictwa dziecka w nauce religii w szkole, c) regularnego uczestnictwa w comiesięcznej katechizacji parafialnej, d) regularnego uczestnictwa w niedzielnej Mszy św., e) odpowiedniego poziomu wiedzy religijnej.

10. Proboszcz w porozumieniu z rodzicami ustala zakres i stopień zaangażowania dzieci w obowiązkowe nabożeństwa okresowe.

11. Dziecko nieuczęszczające na lekcje religii i katechizację oraz nieuczestniczące w niedzielnej Mszy św. nie może być dopuszczone do przygotowania bliższego do inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii.

12. Przygotowanie bliższe rozpoczyna się na początku trzeciego roku edukacji szkoły podstawowej i obejmuje:

a) cotygodniową katechezę prowadzoną w parafii zamieszkania. Grupy katechetyczne powinny liczyć nie więcej niż 15 osób. Jeżeli proboszcz uzna za stosowne, może to być grupa liczniejsza, np. wspólnota klasowa dzieci, których rodzice mieszkają na terenie parafii,

b) przynajmniej 5 spotkań formacyjnych w ciągu roku dla rodziców,

c) aktywne uczestnictwo w celebracji Mszy św. przez wypełnianie niektórych funkcji liturgicznych (np. procesja z darami),

d) udział dzieci i rodziców w nabożeństwach związanych z poświęceniem i wręczeniem przedmiotów religijnych.

13. Proboszcz po rozmowie z rodzicami i zasięgnięciu opinii katechetów podejmuje decyzję o dopuszczeniu dziecka do inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii na podstawie:

a) systematycznej, całorocznej nauki religii w szkole,

b) regularnej, cotygodniowej katechizacji parafialnej,

c) uczestnictwa w niedzielnej Mszy św. i nabożeństwach,

d) odpowiedniego poziomu wiedzy religijnej.

W wyjątkowych przypadkach, z uzasadnionych przyczyn, po konsultacji z rodzicami może być przeprowadzony stosowny egzamin. Dziecko, które nie spełniło warunków określonych wymaganiami stawianymi w punkcie 12., nie może być dopuszczone do przygotowania bezpośredniego do inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii.

14. Przygotowanie bezpośrednie obejmuje:

a) ćwiczenia związane z celebracją sakramentu pokuty i pojednania,

b) próby związane z przeżyciem inicjacji w sakrament Eucharystii,

c) przygotowanie miejsca celebracji sakramentu pokuty i pojednania oraz Eucharystii.

 

III. CELEBRACJE ZWIĄZANE Z INICJACJĄ W SAKRAMENTY POKUTY I POJEDNANIA ORAZ EUCHARYSTII

15. Inicjacja w sakrament pokuty i pojednania oraz Eucharystii powinna stać się dla dziecka zachętą i bodźcem do głębszego życia religijnego. Duszpasterze powinni z wielką delikatnością i dobrocią podejść do dziecka, aby umożliwić mu religijne przeżycie tych sakramentów.

16. Zaleca się, aby celebracja sakramentu pokuty i pojednania odbywała się w ramach nabożeństwa pokutnego (zob. Obrzędy pokuty dostosowane do zwyczajów diecezji polskich. Katowice 2002, s. 33). Gdy jest duża grupa dzieci, należy wyznaczyć godziny celebracji tego sakramentu dla poszczególnych grup mniejszych.

17. Jeśli to możliwe, zaleca się celebrację nabożeństwa z odnowieniem przyrzeczeń chrzcielnych. Na to nabożeństwo dzieci przynoszą świece chrzcielne (zob. Księga nabożeństw. Legnica 2002, s. 463-475). Podczas tego nabożeństwa należy wyjaśnić znaki i symbole chrzcielne.

18. Dniem inicjacji w sakrament Eucharystii jest niedziela, pamiątka Zmartwychwstania Chrystusa. Dzień ten należy świętować uroczyście, aby dzieci i ich rodziny przeżyły go z głęboką wiarą i zapamiętały na całe życie. Należy starannie przygotować liturgię Mszy św., uwzględnić tradycyjne pieśni eucharystyczne i podział funkcji w zgromadzeniu liturgicznym. Zaleca się, aby udzielić Komunii Świętej pod obiema postaciami.

19. Jeżeli w parafii grupa dzieci pierwszokomunijnych jest nazbyt liczna, można odprawić uroczystości w następujące po sobie niedziele. Racje duszpasterskie przemawiają za tym, aby grupy dzieci nie były liczne.

20. Celebracji Eucharystii nie należy zbytnio przedłużać przez rozbudowane komentarze i wypowiadane słowa podziękowania.

21. W procesji z darami przynosi się do ołtarza przede wszystkim chleb i wino. Procesji tej powinien towarzyszyć odpowiedni śpiew.

 

IV. WSKAZANIA PASTORALNE

22. Zaleca się, aby dzieci przystępujące do I Komunii św. były ubrane w strój liturgiczny. Należy dążyć do tego, aby sprawy drugorzędne nie przesłoniły tego, co jest najbardziej istotne.

23. Przypomina się, aby podczas uroczystości w kościele przestrzegano wskazań dotyczących fotografów i kamerzystów. Osoby dokumentują- ce celebrację liturgiczną powinny posiadać odpowiednie zezwolenie władzy kościelnej.

24. Usilnie zaleca się, aby przyjęcia rodzinne z racji I Komunii św. były bezalkoholowe. Spotkanie w domu rodzinnym ma być przedłużeniem Eucharystii, spotkania przy Stole Pańskim.

25. W dniu I Komunii św., po południu, w kościele winno się odbyć nabożeństwo dziękczynne, podczas którego dzieci otrzymają pamiątkowe obrazki.

26. Dzieci pierwszokomunijne powinny wziąć udział w diecezjalnej pielgrzymce do Krzeszowa.

27. Zachęca się dzieci i rodziców do uczestnictwa w nabożeństwach tzw. Białego Tygodnia. Należy uwrażliwić rodziców, że ich częsta spowiedź i Komunia św. jest dla dziecka skutecznym przykładem życia sakramentalnego.

28. W kancelarii parafialnej powinna znajdować się księga, w której zapisuje się imiona i nazwiska dzieci przystępujących do I Komunii św. Należy dołączyć także grupowe zdjęcie dzieci.

29. W każdej parafii należy uroczyście urządzić pierwszą rocznicę inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii. Do tej uroczystości dzieci przygotowują się przez praktykę pierwszych piątków miesiąca.

30. Należy dołożyć wszelkich starań, aby dzieci te mogły kontynuować formację w małych grupach religijnych istniejących w parafii (np. ministranci, schola, Eucharystyczny Ruch Młodych).

 

 

V. Namaszczenie chorych (unctio infirmorum)

 

WPROWADZENIE

 

 1.Chrystus „otaczał wielką troską chorych w ich potrzebach cielesnych i duchowych oraz to samo polecił czynić swoim wiernym” (Sakramenty chorych nr 5). Posyłając Apostołów polecił im uzdrawianie chorych (por. Mt 10,8). Polecenie to wypełnia Kościół „zarówno przez opiekę, jaką otacza chorych, jak i przez modlitwę wstawienniczą, którą im towarzyszy” (KKK 1509), a zwłaszcza udzielając sakramentu namaszczenia chorych. Katechizm Kościoła katolickiego zalicza namaszczenie chorych oraz sakrament pokuty i pojednania do sakramentów uzdrowienia. Chrystus, który przyszedł na świat, aby „uleczyć całego człowieka, duszę i ciało; jest lekarzem, którego potrzebują chorzy” (KKK 1503). Z woli Chrystusa „Kościół mocą Ducha Świętego kontynuuje Jego dzieło zbawienia, które obejmuje także jego własne członki. Jest to celem dwóch sakramentów uzdrowienia: sakramentu pokuty i namaszczenia chorych” (KKK 1421).

  1. Niebezpiecznie i ciężko chorzy potrzebują szczególnej łaski Bożej, aby nie upadli na duchu i nie zachwiali się w wierze. Dlatego w sakramencie namaszczenia Chrystus „daje swoim wiernym, dotkniętym chorobą, potężną moc i obronę” (Sakramenty chorych nr 5). Duszpasterze powinni pouczać wiernych o jego przeznaczeniu i skutkach (por. KL 73; KK 11), a „wierni zachęcać chorych do wezwania kapłana i przyjęcia tego sakramentu”. Chorzy zaś „powinni przygotować się do jego przyjęcia przez dobre dyspozycje, z pomocą swego duszpasterza i całej wspólnoty kościelnej” (KKK 1516).
  2. W nauczaniu o sakramencie namaszczenia chorych należy korzystać z teologicznego i pastoralnego wprowadzenia do rytuału „Sakramenty chorych”, Katechizmu Kościoła katolickiego o sakramentach uzdrowienia (KKK 1420-1532) oraz na literaturze teologiczno-pastoralnej.
  3. Posługiwanie chorym i umierającym w ramach duszpasterstwa parafialnego oraz posługa kapelanów w szpitalach, obejmuje odwiedzanie i wspieranie ich modlitwą, zanoszenie Komunii św., udzielanie sakramentu pokuty i pojednania, sakramentu namaszczenia chorych i Wiatyku (por. Sakramenty chorych, Rozdział I-IV i V-VI).

 

RYTUAŁ „SAKRAMENTY CHORYCH. OBRZĘDY I DUSZPASTERSTWO”

  1. Obrzędy związane z duszpasterstwem chorych i umierających zawiera rytuał „Sakramenty chorych. Obrzędy i duszpasterstwo”. Wydawnictwo św. Jacka: Katowice 1998. Jego część pierwsza poświęcona jest duszpasterstwu chorych i obejmuje: Odwiedzanie chorych (Rozdz. I); Komunię św. chorych (Rozdz. II), Obrzęd namaszczenia chorych (Rozdz. III) i Namaszczenie chorych w wielkim zgromadzeniu (Rozdz. IV). W części drugiej są obrzędy sprawowane w ramach duszpasterstwa umierających: Wiatyk (Rozdz. V); Udzielanie sakramentów choremu w bliskim niebezpieczeństwie śmierci (Rozdz. VI); Bierzmowanie w niebezpieczeństwie śmierci (Rozdz. VII) i Modlitwy przy konających (Rozdz. VIII). W części III zamieszczone są teksty do wyboru, z których należy korzystać stosownie do konkretnych warunków w posługiwaniu chorym.
  2. Myślą przewodnią rytuału jest takie duszpasterskie posługiwanie chorym, aby otrzymali od duszpasterza i wspólnoty parafialnej, na ile to jest możliwe, to wszystko co ich zdrowi bracia i siostry otrzymują w ramach zwyczajnego duszpasterstwa, uczestnicząc w liturgii w kościele parafialnym, lub innych miejscach wspólnej modlitwy.
  3. Wierni w czasie choroby nie mogą czuć się osamotnieni, lecz praktycznie powinni doświadczać tego, że za pośrednictwem i przez posługę duszpasterza oraz ich najbliższego 2 otoczenia, pozostają w żywej łączności z miejscową wspólnotą oraz z Chrystusem obecnym w Kościele. Dlatego rytuał zaleca posługiwanie chorym rozpoczynać od ich odwiedzania połączonego z krótką liturgią słowa Bożego, udzielaniem sakramentu pokuty oraz zanoszenia im Komunii św. (por. I część rytuału) i w odpowiednim czasie udzielaniem sakramentu namaszczenia chorych.
  4. Opieka duszpasterska nad chorymi, sprawowana według wskazań rytuału ma ożywiać w wiernych świadomość, że w stanie choroby są Chrystusowi Panu szczególnie bliscy. Jako członkowie Mistycznego Ciała Chrystusa tj. Kościoła „spełniają w nim szczególne zadanie”. „Łącząc się z Chrystusem cierpiącym, uświęcają swoją chorobę” i z modlitwy „czerpią siłę do znoszenia cierpień” (Sakramenty chorych nr 43). Przeżywane w tym duchu choroby i złączone z nią cierpienia przynoszą zbawienne owoce dla Kościoła i świata, a chorych przygotowują na spokojne przejście do Domu Ojca.

 

ODWIEDZANIE CHORYCH I UDZIELANIE IM KOMUNII ŚWIĘTEJ

  1. Zgodnie z zaleceniami zawartymi w Rytuale, duszpasterze powinni regularnie odwiedzać ciężko i obłożnie chorych, oraz osoby w podeszłym wieku, które nie mogą uczestniczyć w liturgii sprawowanej w kościele; wspierać ich modlitwą połączoną ze słowem Bożym, sakramentem pokuty i Komunią świętą. „Osoby w podeszłym wieku lub złożone jakąś chorobą, jak również ci, którzy się nimi opiekują, mogą przyjąć Najświętszą Eucharystię, chociażby coś spożyli w ciągu godziny poprzedzającej” (KPK kan. 919 § 3). Odwiedziny chorego w jego domu przez duszpasterzy przyczyniają się do tego, że obecność kapłana u chorego nie będzie się kojarzyć z jego bliską śmiercią, a jemu samemu ułatwią wybranie odpowiedniego czasu na przyjęcie sakramentu namaszczenia chorych. Duszpasterze powinni także modlitwą otaczać leżących w szpitalu swoich parafian, a także w miarę możliwości odwiedzać ich w szpitalu.
  2. W odwiedzaniu chorych duszpasterzy wspomagają osoby życia konsekrowanego, alumni seminariów duchownych, a także osoby świeckie czynne w parafialnej akcji charytatywnej. Odpowiednio przygotowane przez duszpasterzy mogą chorym czytać Pismo Święte i modlić się z nimi, a diakoni i akolici oraz ustanowieni przez biskupa nadzwyczajni szafarze Komunii św. zanosić im Eucharystię. Jeśli chory lub osoba w podeszłym wieku pragnie przyjąć sakrament pokuty i pojednania, informują o tym duszpasterzy.
  3. W parafiach, na terenie których mieszkają kapłani emeryci i rezydenci, byłoby wskazane, aby jeżeli siły im na to pozwalają, w możliwym dla nich zakresie, służyli pomocą miejscowym duszpasterzom w odwiedzaniu chorych i osób starszych.

 

SAKRAMENT NAMASZCZENIA CHORYCH

  1. Przez namaszczenie chorych i modlitwę kapłana Kościół poleca chorych Chrystusowi, aby ich podźwignął i zbawił (por. Jk 5,14-15; KK 11). „Sakrament ten udziela choremu łaski Ducha Świętego, która pomaga całemu człowiekowi do zbawienia, a mianowicie umacnia ufność w Bogu, uzbraja przeciw pokusom szatana i trwodze śmierci. Dzięki tej pomocy chory może nie tylko znosić dolegliwości choroby, ale także je przezwyciężać i odzyskać zdrowie, jeśli to jest pożyteczne dla zbawienia jego duszy” (Sakramenty chorych nr 6). Według Katechizmu Kościoła katolickiego „pierwszą łaską sakramentu namaszczenia chorych jest łaska umocnienia, pokoju i odwagi, by przezwyciężyć trudności związane ze stanem ciężkiej choroby lub niedołęstwem starości” (KKK 1520). Chory dzięki łasce tego sakramentu „przyczynia się do uświęcenia Kościoła i do dobra wszystkich ludzi, za których Kościół cierpi i ofiaruje się przez Chrystusa Bogu Ojcu” (KKK 1522). Na społeczny i eklezjalny charakter namaszczenia chorych wskazuje zwyczaj gromadzenia się wiernych wokół chorego przyjmującego sakramenty święte. Ten 3 zwyczaj wspólnej modlitwy przy łóżku chorego należy podtrzymywać i do niego zachęcać.
  2. W katechezie oraz w przepowiadaniu podczas sprawowania liturgii należy pouczać wiernych, że namaszczenie chorych nie jest sakramentem dla umierających, ale przeznaczone jest dla tych, którzy znajdują się stanie ciężkiej i niebezpiecznej choroby. Należy także wskazywać na możliwość przyjęcia sakramentu namaszczenia chorych przez osoby w podeszłym wieku, choćby nie występowały u nich objawy rozpoznanej choroby (Sakramenty chorych nr 11; por. KPK kan. 1004 § 1).
  3. Należy zachęcać wiernych do noszenia symboli religijnych np. medalika, krzyżyka, (znaku religijnego w formie plakietki na szybie samochodu), które w razie wypadku byłyby znakiem ich wiary i przynależności do Kościoła a tym samym ułatwiały szafarzowi ewentualne udzielenie sakramentów w niebezpieczeństwie śmierci. Dobrym zwyczajem jest noszenie przez kierowców kartki z prośbą o wezwanie kapłana w razie poważnego wypadku i zagrożenia życia.
  4. Doświadczenie potwierdza, że postawa człowieka wobec choroby i sakramentu namaszczenia wiąże się ściśle z całym jego dotychczasowym życiem religijnym. Wierni często przystępujący do sakramentu pokuty i Komunii świętej zwykle sami proszą o sakrament namaszczenie chorych. Natomiast ci, którzy zaniedbują praktyki religijne, zwłaszcza przyjmowanie sakramentów, wymagają najpierw ewangelizacji, aby doprowadzić ich do prawdziwego nawrócenia i rozumienia znaczenia sakramentów w czasie choroby i starości.
  5. Wiernych udających się na leczenie do szpitala, a zwłaszcza przed poważną operacją, należy zachęcać, aby, jeśli to możliwe, przyjęli sakrament pokuty i namaszczenia w swojej parafii. Jeśli tego nie uczynią w parafii, powinni o te sakramenty prosić kapelana szpitala.
  6. W ramach duszpasterstwa chorych rytuał przewiduje dwie formy udzielania sakramentu namaszczenia: 1) zwyczajną, kiedy namaszczenie zwykle poprzedza sakramentalna spowiedź chorego; 2) udzielanie sakramentu namaszczenia większej liczbie chorych, w czasie jednej celebracji, z udziałem wspólnoty parafialnej, także podczas Mszy św. Okazją do tego są rekolekcje, misje parafialne, okresowe dni chorych, pielgrzymki, wizytacje kanoniczne parafii. Kościół jednak określa, że w takiej wspólnotowej liturgii sakrament namaszczenia chorych mogą przyjąć tylko ciężko chorzy i osoby „w podeszłym wieku, których siły opuszczają, również wtedy, gdy nie zagraża im niebezpieczna choroba” (Sakramenty chorych nr 11). Nie można stosować kryterium wieku. Wszyscy proszący o sakrament powinni być „odpowiednio przygotowani i wewnętrznie usposobieni” (KPK kan. 1002), czyli w stanie łaski uświęcającej. Należy przy tym przypominać o możliwości powtarzania sakramentu namaszczenia wtedy, gdy „chory po wyzdrowieniu znowu ciężko zachoruje lub jeśli w czasie trwania tej samej choroby niebezpieczeństwo stanie się poważniejsze” (KPK kan. 1004 § 2).
  7. Natomiast w bliskim niebezpieczeństwie śmierci udziela się w jednym obrzędzie trzech sakramentów w następującej kolejności: sakrament pokuty i pojednania (nawet tylko po ogólnej spowiedzi), namaszczenie chorych i Wiatyk. Jeśli nie ma czasu, aby udzielić tych sakramentów w podanej kolejności, należy najpierw umożliwić choremu „odbycie sakramentalnej spowiedzi, w koniecznym wypadku nawet ogólnej, następnie udziela się Wiatyku […] dopiero jeśli czas pozwala należy udzielić świętego namaszczenia”. Jeśli chory nie może przyjąć Komunii św. „należy mu udzielić namaszczenia chorych”. (Sakramenty chorych nr 30-31).

 

KOMU UDZIELA SIĘ SAKRAMENTU NAMASZCZENIA?

  1. „Z wielką gorliwością i pilnością należy udzielać tego sakramentu wiernym, których życie jest zagrożone z powodu choroby lub podeszłego wieku” (Sakramenty chorych nr 8; por. KL 73). „Namaszczenia chorych można udzielić wiernemu, który po osiągnięciu używania rozumu, z powodu choroby lub starości zaczyna znajdować się w niebezpieczeństwie (in periculo incipit versari”, KPK kan. 1004 § 1).
  2. „Przed operacją można udzielić namaszczenia chorych, jeżeli przyczyną operacji jest 4 niebezpieczna choroba” (Sakramenty chorych nr 10).
  3. „Osobom w podeszłym wieku, których siły opuszczają, można udzielić namaszczenia chorych również wtedy, gdy nie zagraża im niebezpieczna choroba” (Sakramenty chorych nr 11).
  4. „Dzieciom również należy udzielać namaszczenia chorych, jeżeli osiągnęły taki poziom umysłowy, że ten sakrament może im przynieść pokrzepienie” (Sakramenty chorych nr 12; por. KPK kan. 1004 § 1). Dotyczy to zwłaszcza dzieci, których życie jest poważnie zagrożone np. przez nieuleczalne choroby (np. nowotworowe). Odpowiednio przygotowane przez rodziców i kapłana mogą świadomie i owocnie przyjąć ten sakrament duchowego umocnienia. „W razie wątpliwości, czy dzieci osiągnęły używanie rozumu należy udzielić sakramentu” (Sakramenty chorych nr 12; por. KPK kan. 1005).
  5. „Sakrament ten wolno powtórzyć, jeśli chory po wyzdrowieniu znowu ciężko zachoruje lub jeśli w czasie trwania tej samej choroby niebezpieczeństwo stanie się poważniejsze” (KPK kan. 1004 § 2; por. Sakramenty chorych nr 9). Jednak nie należy udzielać go zbyt często, jeśli nie zachodzi prawdziwa konieczność.
  6. „Chorym, którzy stracili przytomność lub używanie rozumu, należy udzielić sakramentu, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że jako wierzący prosiliby o to, gdyby byli przytomni” (Sakramenty chorych nr 14). „Sakramentu należy udzielić chorym, którzy – będąc przytomni na umyśle – przynajmniej pośrednio o niego prosili” (KPK kan. 1006).
  7. „W wątpliwości, czy chory osiągnął używanie rozumu, czy poważnie choruje albo czy rzeczywiście już umarł, należy udzielić tego sakramentu” (KPK kan. 1005).
  8. „Kapłan wezwany do chorego, który już umarł, niech błaga Boga, aby go uwolnił od grzechów i przyjął litościwie do swego Królestwa; namaszczenia natomiast niech nie udziela” (Sakramenty chorych nr 15). Umarłym nie udziela się żadnego sakramentu.
  9. „Nie wolno udzielać namaszczenia chorych tym, którzy uparcie trwają w jawnym grzechu ciężkim” (KPK kan. 1007).
  10. NIGDY NIE UDZIELA SIĘ SAKRAMENTU NAMASZCZENIA WARUNKOWO, tzn. używając formuły „Jeśli żyjesz”, lub podobnej, wyrażającej warunek. Jeśli kapłan ma przynajmniej moralną pewność, że chory jeszcze żyje, udziela mu sakramentu namaszczenia w zwykły sposób. Po publikacji KPK w 1983 r. wprowadzono zmiany w wydanych wcześniej księgach liturgicznych. (Variationes ad normam Codicis Iuris Canonici in Ordinem Unctionis infirmorum eorumque pastoralis curae. „Notitiae” 19:1983 s. 551-553). W Rytuale Ordo unctionis infirmorum tytuł De unctione sub conditione należy zastąpić przez De unctione in dubio an infirmus adhuc vivat. Czyli zamiast „Warunkowe udzielenie namaszczenia” powinno być „Namaszczenie w wątpliwości czy chory jeszcze żyje”. Odnośna rubryka (Sakramenty chorych nr 196) powinna brzmieć: „Jeśli kapłan ma wątpliwość, czy chory jeszcze żyje, udziela namaszczenia w ten sposób: Przy namaszczeniu czoła mówi: „Przez to święte namaszczenie niech Pan w swoim nieskończonym miłosierdziu wspomoże ciebie łaską Ducha Świętego. Amen”. Przy namaszczeniu rąk mówi: „Pan, który odpuszcza ci grzechy, niech cię wybawi i łaskawie podźwignie. Amen”. Zależnie od okoliczności może dodać modlitwę odpowiednią do stanu chorego. (Sakramenty chorych nr 194).

 

SZAFARZ SAKRAMENTU NAMASZCZENIA CHORYCH

  1. „Namaszczenia chorych ważnie udziela każdy kapłan i tylko kapłan” (KPK kan. 1003 § 1; por. Sakramenty chorych nr 16). Rytuał i Kodeks prawa kanoniczego mówią także o „obowiązku i prawie udzielania namaszczenia chorych” ciążącym na wszystkich kapłanach, „którym zlecono duszpasterstwo w stosunku do wiernych, powierzonych ich pasterskiej trosce”. Również każdy kapłan „z uzasadnionej przyczyny” może udzielić tego sakramentu (KPK kan. 1003 § 2). Kapłani podróżujący mogą mieć przy sobie olej chorych, aby w razie konieczności mogli udzielić sakramentu namaszczenia chorych (por. KPK kan. 1003 § 3).
  2. „Ani diakoni ani wierni świeccy nie mogą być szafarzami tego sakramentu i jakiekolwiek działanie w tym kierunku stanowi symulację sakramentu. Doktryna ta jest definitive tenenda. Byłaby to symulacja udzielania sakramentu” 

 

WIATYK

  1. Sakramentem umierających jest Komunia św. w formie Wiatyku, do którego przyjęcia „zobowiązani są wszyscy ochrzczeni, którzy mogą przyjąć Eucharystię” (Sakramenty chorych nr 27, por. KPK kan. 921 §1). Nawet jeśli tego dnia przyjęli już Komunię św. „to jednak bardzo się zaleca, aby znalazłszy się w niebezpieczeństwie śmierci otrzymali ponownie Komunię św.” (KPK kan. 921 § 2 ). „Udzielania Wiatyku chorym nie należy zbytnio odkładać. Duszpasterze powinni czuwać nad tym, aby chorzy byli posileni wtedy, gdy są jeszcze w pełni świadomi” (Sakramenty chorych nr 27; por. KPK kan. 922).
  2. Do obowiązków duszpasterzy należy troska o to, aby wierni nie odkładali przyjęcia Wiatyku, „lecz zostali nim pokrzepieni, dopóki mają pełną świadomość” (Sakramenty chorych nr 27).
  3. Przede wszystkim do członków rodziny i opiekunów chorego należy powiadomienie chorego o zbliżającej się śmierci, aby sam prosił o Wiatyk i w czasie jego obrzędu odnowił chrzcielne wyznanie wiary. Jeżeli za zgodą ordynariusza, Wiatyku udziela się w czasie Mszy świętej, sprawowanej przy chorym, wówczas tak choremu, jak i uczestniczącym w liturgii udziela się Komunii świętej pod obiema postaciami. Gdyby chory, przy którym sprawuje się Mszę świętą nie mógł przyjąć Komunii świętej pod postacią chleba, udziela się mu jej pod postacią wina (kapłan, po przyjęciu Krwi Najświętszej pozostawia odrobinę w kielichu, którą następnie podaje choremu albo z kielicha albo łyżeczką, którą puryfikuje wodą i daje ją do wypicia choremu).

 

ZAKOŃCZENIE

  1. Chrystus – lekarz często żądał od chorych wiary (por. Mk 5,34.36; 9,23). Również Kościół wymaga od proszących o sakramenty ich osobistej wiary. Dlatego o sakrament namaszczenia sami chorzy powinni prosić i być do jego przyjęcia duchowo przygotowani i świadomie go przyjmować. Obowiązkiem szafarzy, przed ich udzieleniem jest ewangelizacja i katecheza, aby przyjmowali je z żywą wiarą i po odpowiednim przygotowaniu. W tym celu można wykorzystać czytania biblijne mówiące o uzdrowieniach dokonanych przez Chrystusa i Apostołów. Sakramenty Kościoła są bowiem dla wierzących, ich wiarę zakładają, wyrażają i umacniają. Udzielane są także w wierze Kościoła i przyczyniają się do duchowego wzrostu zarówno przyjmujących je jak i całego Kościoła. Kodeks prawa kanonicznego podkreśla, że wierni mają prawo otrzymywać od szafarzy sakramenty święte, jeśli rozumnie o nie proszą i są do nich odpowiednio przygotowani.
  2. Namaszczenia chorych udziela się tylko żyjącym, a jeśli stracili świadomość, tylko wtedy, gdy szafarz ma moralną pewność, że gdyby mogli, prosiliby o ten sakrament. Taka praktyka ma również duże znaczenie wychowawcze. Nie jest także przeciwna twierdzeniu, że „sakramenty są dla ludzi”, ale wskazuje, że zawsze chodzi o ludzi wierzących, którzy o nie proszą. Nie stwarza również wrażenia, że działają „automatycznie”, ale udzielane są wiernym odpowiednio dysponowanym do ich przyjęcia. Duszpasterze powinni również pamiętać, że Pan Bóg działa i zbawia nie tylko przez sakramenty, ale także w inny sposób może człowieka uwolnić od grzechów, np. przez akt żalu doskonałego.

Niniejsza Instrukcja została zatwierdzona 7 czerwca 2017 r. podczas 376 Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski w Zakopanem.

 

 

VI. Kapłaństwo (sacri ordines)

 

 

 

 

 

VII. Małżeństwo (matrimonium)

 

 INSTRUKCJA O PRZYGOTOWANIU DO MAŁŻEŃSTWA I ŻYCIA RODZINNEGO W DIECEZJI LEGNICKIEJ

 

Przygotowanie do małżeństwa i życia rodzinnego jest jednym z waż- niejszych zadań, które stają przed współczesnym duszpasterstwem rodzin. Przypomniał o tym Jan Paweł II, który w adhortacji apostolskiej Familiaris consortio stwierdził, że „bardziej niż kiedykolwiek, w naszych czasach konieczne jest przygotowanie młodych do małżeństwa i życia rodzinnego. Dlatego Kościół winien popierać lepsze i intensywniejsze programy przygotowania do małżeństwa, ażeby wyeliminować (...) trudności, z którymi boryka się tyle małżeństw, a bardziej jeszcze po to, aby stworzyć pozytywne warunki do powstawania i dojrzewania udanych małżeństw” (FC 66). Od dobrego przygotowania młodych ludzi do małżeństwa zależy nie tylko przyszłość rodzin, ale również przyszłość Kościoła i całego społeczeństwa. Model przygotowania do małżeństwa i życia w rodzinie w nauczaniu Kościoła katolickiego ukazują trzy dokumenty: adhortacja apostolska Jana Pawła II o zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym Familiaris consortio, dokument Papieskiej Rady do Spraw Rodziny Przygotowanie do sakramentu małżeństwa (dalej skrót: PSM) oraz wskazania Episkopatu Polski zawarte w Dyrektorium duszpasterstwa rodzin. W dokumentach tych przygotowanie do sakramentu małżeństwa i życia w rodzinie chrześcijańskiej jawi się jako proces, który przebiega na trzech etapach: dalszym, bliższym i bezpośrednim.

 

I. PRZYGOTOWANIE DALSZE

Pierwszym etapem tego procesu jest przygotowanie dalsze, które rozpoczyna się w dzieciństwie, a następnie kontynuowane jest na wszystkich  etapach szkolnych i katechetycznych. Przygotowanie dalsze do małżeństwa i życia rodzinnego polega na pomocy dziecku w prawidłowym dojrzewaniu do pełni człowieczeństwa. Od tego bowiem jakim, kto jest człowiekiem i chrześcijaninem w dużej mierze zależy, jakim będzie współmałżonkiem i rodzicem. W przygotowaniu dalszym chodzi o: – budowanie własnego charakteru, – szacunek dla każdej zdrowej wartości ludzkiej, – umiejętność współżycia z innymi, – zrozumienie i rozpoznanie własnego powołania, – szacunek do cnoty czystości, – odpowiednią postawę wobec własnej rodziny i instytucji małżeństwa (zob. DDR 19). Według Dyrektorium duszpasterstwa rodzin (20-23) zadania te powinny być realizowane w rodzinie, szkole, poprzez katechizację i w grupach rówieśniczych.

 

1. RODZINA

Rodzina jest pierwszym i niezastąpionym podmiotem odpowiedzialnym za przygotowanie dzieci i młodzieży do małżeństwa i życia rodzinnego. Szczególna rola rodziny na etapie przygotowania dalszego wynika z faktu, że okres dzieciństwa przebiega głównie w rodzinie, w której dziecko otrzymuje podstawowe treści i wzorce życia rodzinnego. Ważnym elementem kształtującym w dziecku właściwy obraz małżeństwa i rodziny jest świadectwo życia obojga rodziców. Dziecko widząc rodziców, których wzajemne relacje przepełnione są czułością, dobrocią, wyrozumiałością, szacunkiem i miłością, w nieuświadomiony sposób przyswaja te wzory zachowań i przenosi je na swój psychiczny model małżeństwa. Ponadto przygotowanie bliższe realizowane przez rodziców powinno w sposób szczególny uwzględniać wartości chrześcijańskie. Codzienna modlitwa z dziećmi, coniedzielne uczestnictwo we Mszy św. połączone z przystępowaniem rodziców i starszych dzieci do Komunii św., regularne korzystanie z sakramentu pojednania, udział w budowaniu wspólnego dobra w najbliższym otoczeniu, wzajemny szacunek i miłość rodziców są najbardziej skutecznym przygotowaniem dzieci do przyszłych ról małżeńskich, kapłańskich czy zakonnych (zob. DDR 20).

 

2. SZKOŁA

Ważnym środowiskiem przygotowania dzieci i młodzieży do małżeństwa i życia rodzinnego jest szkoła. W czasie trwania nauki w szkole podstawowej, należy – przy różnych okazjach – nawiązywać do problematyki małżeńsko-rodzinnej. Chodzi o to, aby szkoła zaszczepiła w dziecku postawę szacunku wobec każdego człowieka, a zwłaszcza kobiety brzemiennej, osób starszych, samotnych i cierpiących. Nauczyciele i wychowawcy powinni kształtować w dziecku ducha pogody i skromności, uczyć poszanowania autorytetu rodziców oraz wrażliwości na potrzeby drugiego człowieka. Na etapie gimnazjum z kolei należy ukazać małżeństwo jako związek miedzy kobietą i mężczyzną, który obejmuje wszystkie sfery człowieka: sferę cielesną, psychiczną i duchową. Ponadto trzeba przekazać uczniom zagadnienia związane z odpowiedzialnym rodzicielstwem, ludzką płciowością, rozwojem dziecka w okresie prenatalnym i w pierwszych latach po urodzeniu. Wiedza ta powinna być wzbogacona o informacje z zakresu wychowania dzieci oraz funkcjonowania rodziny w życiu społecznym. Ukazując rolę szkoły w procesie przygotowania dzieci i młodzieży do małżeństwa i życia rodzinnego należy wspomnieć o niebezpieczeństwie tzw. „edukacji seksualnej”. Jej zwolennicy proponują, aby w gimnazjum były poruszane takie zagadnienia, jak: anatomia i fizjologia narządów płciowych oraz ich funkcjonowanie, rozwój seksualny człowieka, techniki współżycia seksualnego, choroby przenoszone drogą płciową, antykoncepcja i aborcja, fizjologia ciąży i porodu, „alternatywne style życia seksualnego” (dewiacje seksualne), pornografia, wykorzystywanie seksualne, prostytucja. Taka wizja „edukacji seksualnej” redukuje człowieka do przedmiotu, dla którego liczy się doświadczenie maksymalnej ilości doznań, a nie prawdziwe dobro własne i współmałżonka. Dlatego też rodzice, dostrzegając zagrożenia jakie niesie ze sobą „edukacja seksualna”, powinni zadbać o to, aby szkoły nie wprowadzały gorszących programów, które czynią człowieka i jego seksualność przedmiotem (zob. DDR 21)

 

3. KATECHIZACJA

Ważnym elementem w przygotowaniu dalszym jest formacja katechetyczna, która ukazuje małżeństwo i rodzinę jako powołanie i posłannictwo życiowe. Formacja ta rozpoczyna się w rodzinie i powinna być kontynuowana w katechezie parafialnej i szkolnej (zob. DDR 19). W pierwszych latach szkoły podstawowej katecheza parafialna powinna pogłębiać w dzieciach życie religijne, zwracając uwagę na znaczenie sakramentów w Kościele, zwłaszcza Eucharystii i sakramentu pokuty. W katechezie parafialnej dla starszych dzieci należy podkreślać znaczenie i aktywny udział w życiu wspólnoty poprzez uczestnictwo w dziecięcych grupach działających przy parafii. Dla gimnazjalistów z kolei katecheza parafialna powinna kłaść nacisk na przygotowanie młodzieży do przyjęcia sakramentu bierzmowania, który jest istotnym elementem w procesie przygotowania do małżeństwa i życia rodzinnego. Ważnym miejscem przygotowania dalszego do małżeństwa i życia w rodzinie jest katecheza realizowana na terenie szkoły. Zadaniem katechezy szkolnej jest wyrobienie w wychowankach poszanowania autorytetu, umiejętności dostrzegania potrzeb drugiego człowieka, ofiarnej miłości do rodziców i rodzeństwa oraz szczerej przyjaźni z Bogiem i ludźmi. Dopiero w przypadku tak ukształtowanego młodego człowieka można mieć nadzieję, że będzie on zdolny w przyszłości nawiązać dojrzałą relację małżeńską

 

4. GRUPA RÓWIEŚNICZA

Badania socjologiczne pokazują, że tuż po rodzinie największym autorytetem u młodzieży cieszą się znajomi i rówieśnicy. Uwzględniając te badania, należy w duszpasterstwie parafialnym zwrócić większą uwagę na tworzenie małych grup, ruchów, stowarzyszeń oraz wspólnot dla dzieci i młodzieży, które promując chrześcijańskie wartości i chrześcijański model wychowania, budują dobry fundament pod przyszłe małżeństwo i udaną rodzinę. Jest rzeczą konieczną, by w placówkach oświatowych istniało i pod odpowiednią opieką funkcjonowało harcerstwo, a w parafii były grupy oazowe, Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej czy koła różańcowe dla młodzieży (zob. DDR 23).

 

II. PRZYGOTOWANIE BLIŻSZE

Przygotowanie bliższe jest kolejnym etapem procesu wychowania do małżeństwa i życia rodzinnego. Dotyczy młodzieży ponadgimnazjalnej  i ma być dla niej rodzajem katechumenatu przed narzeczeństwem i zawarciem małżeństwa. Zadaniem przygotowania bliższego jest: – pogłębienie nauki o małżeństwie i rodzinie, – uwrażliwienie na fałszywe teorie odnośnie do małżeństwa i rodziny, – przysposobienie do międzyosobowego życia w małżeństwie i rodzinie, – pogłębienie życia wspólnotowo-liturgicznego (zob. DDR 24). Według Dyrektorium duszpasterstwa rodzin, niezależnie od katechizacji w szkole, należy w każdej parafii, analogicznie do przygotowania przed I Komunią św. czy przed bierzmowaniem, wprowadzić katechezę przedmałżeńską dla młodzieży, obejmującą co najmniej 25 spotkań.

 

1. ORGANIZACJA KATECHEZY W PARAFII

Podstawowym i pierwszorzędnym miejscem tej katechezy jest dla młodzieży parafia zamieszkania. Właściwym czasem uczestnictwa w niej jest czas nauki w szkole ponadgimnazjalnej. Katecheza obejmuje 25 spotkań. Zajęcia rozpoczynają się od II semestru klasy pierwszej i trwać mogą w klasie II oraz w klasie III do II semestru. Katechezę należy prowadzić w grupach około 20 osób.

 

2. ZAKRES TEMATYKI KATECHEZY PARAFIALNEJ

Tematyka oraz cele katechezy zostały umieszczone w ogólnopolskim programie pt. Program katechezy parafialnej młodzieży szkół ponadgimnazjalnych, opracowanym przez Komisję Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski i Radę ds. Rodziny Konferencji Episkopatu Polski. Program ten wskazuje 4 bloki tematyczne i treści, które należy realizować podczas spotkań.

Blok pierwszy: „Abyście byli jedno” – rola wspólnoty w życiu człowieka Treści katechezy dla pierwszego bloku:

1. Człowiek jako istota społeczna (typy, rodzaje, funkcje grup i wspólnoty).

2. Rodzina jako Kościół domowy. 3. Rodzina wprowadzająca w liturgię.

4. Wspólnota rodzinna miejscem przekazywania wiary.

5. Wspólnota rodzinna kształtująca postawy wobec świata (ekologia) i względem Ojczyzny (patriotyzm).

6. Rodzina i wspólnota parafialna.

7. Wspólnota rodzinna i grupy rówieśnicze.

Blok drugi: „Bądźcie doskonałymi...” – wzrost dojrzałości chrześcijańskiej Treść katechezy dla drugiego bloku:

1. Więź z Chrystusem wynikająca z chrztu i bierzmowania.

2. Człowiek wobec wezwania Bożego – tajemnica powołania chrześcijańskiego.

3. Wielość powołań w Kościele.

4. Cnoty moralne jako konsekwencja umiłowania Chrystusa.

5. Prawda, wolność, sumienie.

6. Dojrzałość jako zdolność do kierowania własnym życiem.

Blok trzeci: „Będziesz miłował...” – rola więzi w konstytuowaniu wspólnoty Treść katechezy dla trzeciego bloku:

1. Męskość i kobiecość.

2. Dar rodzicielstwa.

3. Czystość przejawem dojrzałości i odpowiedzialności w sferze płciowości.

4. Wybór, akceptacja, odpowiedzialność.

5. Od zakochania do miłości dojrzałej.

6. Narzeczeństwo jako czas przygotowania do małżeństwa.

Blok czwarty: „Ślubuję ci miłość...” – wspólnota małżonków w Chrystusie Treści katechezy dla czwartego bloku:

1. Małżeństwo jako sakrament.

2. Zaręczyny – sens i obyczaje.

3. Liturgia słowa (czytania, modlitwa powszechna).

4. Elementy liturgii sakramentu małżeństwa, przysięga małżeńska, błogosławieństwa małżonków.

5. Symbolika znaków obrzędowych (obrączka, stuła, welon, wianek).

 

3. ROZWIĄZANIA METODYCZNE

W realizacji katechezy bardzo istotną rolę odgrywa specyficzna dla tej katechezy metodyka. Zalecane jest wprowadzenie sposobów aktywnych opartych o dyskusję, metod praktycznych, organizowanie paneli z udziałem małżonków czy wreszcie metod umożliwiających katechizowanym poznanie autentycznych świadectw życia chrześcijańskiego. Drugim wskazaniem do rozwiązań metodycznych jest odwoływanie się do praktyk liturgicznych, takich jak: – celebracje, – medytacje, – różne formy modlitewne. Ważne jest też sięganie po doświadczenia biblijne właściwe dla katechezy ciągłej: – szkoła słowa Bożego, – analiza strukturalna. Dla pogłębienia poznanych zagadnień należy organizować dla uczestników odpowiednie rekolekcje, zwłaszcza wielkopostne i na zakończenie roku szkolnego, oraz dni skupienia.

 

4. ŚRODKI DYDAKTYCZNE

Do grupy najbardziej zalecanych zliczyć można wszelkiego typu środki audiowizualne. Natomiast podstawowym środkiem dydaktycznym powinien być podręcznik metodyczny dla osób realizujących program oraz materiały dla ucznia. Szczegółowy wykaz tematów katechez, innych proponowanych zajęć oraz literatura umieszczone są w dokumencie opracowanym przez Diecezjalne Duszpasterstwo Rodzin i Diecezjalną Radę Katechetyczną.

 

5. OSOBY REALIZUJĄCE PROGRAM KATECHEZY PARAFIALNEJ

Dla bardziej owocnego przebiegu tej katechizacji należy powołać w parafii zespół pastoralny składający się z duszpasterza, doradców życia rodzinnego z ważną misją do pełnienia tej funkcji, przedstawicieli grup religijnych związanych z pracą z małżeństwami i rodzinami. Zespół ten  powinien dokonać adaptacji programu katechizacji przedmałżeńskiej do miejscowych warunków i czuwać nad jego wykonaniem.

 

6. DOKUMENTOWANIE REALIZACJI PROGRAMU KATECHEZY

Osoby realizujące program katechezy dokumentują ten fakt wpisem do dziennika zajęć. Uczestnicy katechezy po jej ukończeniu otrzymują za- świadczenie, które jest dokumentem potwierdzającym przygotowanie bliższe do sakramentu małżeństwa. Proponuje się, aby w treści zaświadczenia umieścić następujące zdanie, jednolite dla całej Polski i zgodne z programem ogólnopolskim: N.N. ukończył/-a katechezę parafialną młodzieży będącą jednocześnie wymaganym przez Radę do Spraw Rodziny Konferencji Episkopatu Polski przygotowaniem bliższym do zwarcia sakramentu małżeństwa. W kancelarii parafialnej powinna zostać założona specjalna Księga katechizacji przedmałżeńskiej, w której należy umieścić nazwiska absolwentów katechezy parafialnej w ramach przygotowania bliższego do sakramentu małżeństwa.

 

7. KOSZTY WDRAŻANIA I REALIZACJI KATECHEZY

Koszty wdrażania i realizacji pokrywa w całości parafia. Do kosztów tych zaliczamy: – zakup programu, – zakup podręczników metodycznych, – materiały dla uczestnika katechezy (najczęściej ksero materiałów do prowadzenia zajęć), – koszty prowadzenia zajęć. Za organizację i realizację katechezy parafialnej odpowiedzialny jest proboszcz parafii i dziekan w dekanacie. Zespoły pastoralne i księża proboszczowie będą wspomagani poprzez Wydział Duszpasterstwa Rodzin i Wydział Katechetyczny Legnickiej Kurii Biskupiej. 

 

III. PRZYGOTOWANIE BEZPOŚREDNIE

Przygotowanie bezpośrednie jest ostatnim etapem przygotowania do małżeństwa i życia w rodzinie. Etap ten określany jest przygotowaniem przedślubnym, katechizacją przedślubną lub potocznie kursem dla narzeczonych. Rozpoczyna się on od momentu spotkania kandydatów do małżeństwa z duszpasterzem w kancelarii parafialnej przynajmniej na trzy miesiące przed ślubem, a kończy się z chwilą zawarcia sakramentu małżeństwa. Według Dyrektorium duszpasterstwa rodzin (27) przygotowanie bezpośrednie obejmuje pięć etapów.

 

ETAP 1: SPOTKANIE Z DUSZPASTERZEM W KANCELARII PARAFIALNEJ.

Spotkanie narzeczonych z duszpasterzem w kancelarii parafialnej powinno nastąpić trzy miesiące przed ślubem. Jest ono ważne nie tylko z powodów formalnych związanych ze sporządzeniem protokołu ślubnego, ale także z powodów duszpasterskich. Jak poucza Benedykt XVI, chodzi tu o wyjątkową okazję duszpasterską: „jej wagę należy dostrzec z całą należną powaga i uwagą, w której przez pełen szacunku i serdeczności dialog duszpasterz stara się pomóc osobie poważnie stanąć wobec prawdy o niej samej i o jej własnym ludzkim i chrześcijańskim powołaniu do małżeństwa” (Przemówienie do Roty Rzymskiej, 22.01.2011). W tym kontekście pierwsze spotkanie księdza z narzeczonymi w kancelarii parafialnej jest okazją do tego, by podczas rozmowy zorientować się, jaki jest poziom religijny narzeczonych i na ile uczestniczą w życiu Kościoła. Rozeznanie to pozwoli duszpasterzowi ustalić dalsze etapy przygotowania kandydatów do zawarcia małżeństwa (zob. DDR 29). W sytuacji, kiedy narzeczeni lub jedno z nich nie przyjęli jeszcze bierzmowania, należy umożliwić im przyjęcie tego sakramentu. W tym celu duszpasterz powinien pomóc nupturientom przygotować się do przyjęcia sakramentu dojrzałości chrześcijańskiej i skierować ich do miejsca, gdzie według ustaleń biskupa diecezjalnego mogą przyjąć ten sakrament (zob. DDR 29). Jeżeli w trakcie badania kanonicznego okaże się, że małżeństwo pragnie zawrzeć osoba nieochrzczona, ale gotowa na przyjęcie chrztu lub osoba ochrzczona i niewprowadzona w życie eucharystyczne, to należy ją odesłać do diecezjalnego lub rejonowego ośrodka katechumenatu dla dorosłych w celu przygotowania do przyjęcia sakramentu chrztu oraz wprowadzenia w życie chrześcijańskie (zob. DDR 35). Podczas rozmowy w kancelarii parafialnej należy poinformować narzeczonych o obowiązku spowiedzi. Duszpasterz powinien jednak bardziej uwypuklić aspekt duchowy niż formalny sakramentu pokuty w bezpośrednim etapie przygotowania do małżeństwa. Rozmowa duszpasterska powinna dotyczyć także kwestii związanych z przebiegiem ceremonii ślubu. Należy zatem wstępnie omówić liturgię zaślubin, szczególnie zwracając uwagę narzeczonych na symbolikę znaków i obrzędów sakramentu małżeństwa. 

 

ETAP 2: KATECHEZY PRZEDŚLUBNE

Duszpasterz powinien przeprowadzić z każdą parą narzeczonych trzy katechezy na temat: – teologii małżeństwa, – etyki życia małżeńskiego, – liturgii sakramentu małżeństwa. Propozycje tematów: 1. Wiara fundamentem życia. 2. Rozwój i zagrożenie miłości w małżeństwie. 3. Powołanie do życia w rodzinie i małżeństwie. 4. Sakramentalny charakter małżeństwa. 5. Rodzina domowym kościołem. 6. Liturgia sakramentu małżeństwa. 7. Odpowiedzialne rodzicielstwo. 8. Normy etyczne życia małżeńskiego. Dla par kończących należy urządzić dzień skupienia, połączony z możliwością spowiedzi i dłuższej modlitwy. Zaleca się również udział w pierwszoczwartkowym spotkaniu w intencji rodziny i obrony życia poczętego.

 

ETAP 3: SPOTKANIA W PARAFIALNEJ PORADNI RODZINNEJ.

W ramach przygotowania do małżeństwa należy przeprowadzić trzy spotkania z narzeczonymi w parafialnej poradni rodzinnej. Spotkania mają dotyczyć odpowiedzialności za wzajemną miłość i przekazywanie życia, szkodliwości i niedopuszczalności antykoncepcji, środków poronnych oraz sztucznych zapłodnień i znaczenia metod naturalnego rozpoznawania płodności. Nie wystarczy sama informacja o tych metodach, trzeba się ich nauczyć. Dlatego spotkania w odpowiednich odstępach czasu powinny być poświęcone zasadom prowadzenia obserwacji objawów płodności oraz ich interpretacji. Pary narzeczeńskie powinny wynieść przekonanie, że parafialna poradnia rodzinna jest zawsze do ich dyspozycji. Bowiem dla człowieka odpowiedzialnego jest dziś czymś normalnym korzystanie z doradztwa osób kompetentnych i odpowiedzialnych nie tylko w sprawach biznesu, ale także w sprawach zdrowia i w tak ważnej sprawie, jak ich intymne pożycie, miłość, płodność, dzietność, a ostatecznie szczęście małżeńskie i rodzinne, a przede wszystkim ich zbawienie (zob. DDR 31). Każde spotkanie doradcy z kandydatami do małżeństwa powinno uwzględnić sytuację danej pary, niemniej istotne jest, aby w czasie spotkań poruszyć następujące zagadnienia:

Pierwsze spotkanie 1. Odpowiedzialne rodzicielstwo w nauczaniu Kościoła. 2. Zalety metod diagnostycznych rozpoznawania płodności dla zbudowania więzi małżeńskiej i pogłębionego kontaktu z dziećmi. 3. Podstawy naukowe metod diagnostycznych: a) omówienie wskaźników płodności, b) zasady obserwacji i notowania, c) zadania domowe, d) zalecenie lektury i zachęcenie do obserwacji przez narzeczoną. Uwaga: umówienie się na spotkanie nie wcześniej niż za dwa tygodnie. Zadanie domowe polega na naniesieniu na kartę cyklu podanych obserwacji.

Drugie spotkanie 1. Omówienie na dwóch kartach do ćwiczeń (w tym na karcie przygotowanej w domu) reguł oznaczania faz płodności i niepłodności. 2. Omówienie wykresu ciążowego (termin porodu). 3. Elementy psychologii prenatalnej. 4. Ewentualne omówienie z narzeczoną jej dotychczasowych obserwacji (zaleca się prowadzenie tej rozmowy wyłącznie z narzeczoną chyba, że wyraża ona chęć na przeprowadzenie jej wspólnie z narzeczonym). 5. Zadanie domowe – przeczytać encyklikę Humanae Vitae oraz zinterpretować zadaną kartę cyklu ciążowego.

Trzecie spotkanie 1. Ćwiczenia z zakresu wyznaczania faz w cyklu miesiączkowym (5 kart). 2. Zagrożenia dla miłości małżeńskiej wypływające ze stosowania antykoncepcji i środków wczesnoporonnych. 3. Przekazanie krótkich informacji dotyczących możliwości stosowania metod diagnostycznych w sytuacjach szczególnych w życiu małżeńskim (po porodzie, premenopauza). 

 

ETAP 4: SPOWIEDZI PRZEDŚLUBNE

Kolejnym ważnym elementem bezpośredniego przygotowania do małżeństwa jest spowiedź przedślubna, która zostaje potwierdzona przez spowiednika na specjalnym formularzu. Należy jednak uzmysłowić nupturientom, że w spowiedzi przedślubnej nie chodzi o zdobycie podpisu spowiednika, ale o oczyszczenie serca przed ślubem, wyrobienie w sobie postawy szczerego nawrócenia do Boga i wewnętrznej przemiany. W polskich warunkach narzeczeni, zanim zawrą sakramentalny zwią- zek małżeński, dwukrotnie przystępują do sakramentu pokuty (zob. DDR 32). Pierwsza spowiedź przedślubna powinna odbyć się tuż po zgłoszeniu zapowiedzi. Zachęca się, aby miała ona charakter spowiedzi generalnej, co pozwoli penitentowi gruntownie uporządkować przeszłość i rozpocząć nowy etap w życiu. Z kolei druga spowiedź, która powinna nastąpić przed ślubem, ma umożliwić narzeczonym godziwie przeżyć ceremonię zaślubin (zob. DDR 32)

 

ETAP 5: ROZMOWA DUSZPASTERSKA Z KAPŁANEM

Ostatnim elementem bezpośredniego przygotowania do małżeństwa jest rozmowa duszpasterza z narzeczonymi, która powinna odbyć się tuż przed zawarciem małżeństwa. W rozmowie tej trzeba jeszcze raz poruszyć kwestie związane z sakramentalnością małżeństwa oraz przypomnieć narzeczonym podstawowe zasady katolickiej etyki współżycia małżeńskiego. Ponadto, o ile istnieje taka konieczność, należy wspólnie zastanowić się nad tym, co trzeba zrobić, poprawić, gdzie szukać ewentualnej pomocy, aby ich przyszłe życie małżeńskie było dla nich źródłem uświęcenia i szczęścia, a dla ich dzieci środowiskiem właściwego rozwoju (zob. DDR 33). Narzeczonych należy zapoznać z grupami religijnymi dla rodzin, w których mogliby rozwijać swoją wiarę.